Wat te doen tegen opvliegers?

Een extreme warmte overspoelt je lichaam, terwijl het zweet langs je voorhoofd naar beneden druppelt. Je voelt de roodheid op je wangen en je hartslag versnelt. Wat is er aan de hand? Je hebt een opvlieger: een plotselinge warmtegolf die veel vrouwen ervaren tijdens de overgang. Wat zijn opvliegers precies, hoe ontstaan ze en wat kun je eraan doen? In dit artikel vind je alle informatie die je zoekt over opvliegers.

Stel je voor: Je zit midden in een belangrijke vergadering en ineens stijgt de hitte naar je hoofd. Je voelt de warmte zich door je lichaam verspreiden. Het maakt je ongemakkelijk. Je probeert je te concentreren, maar dat gaat eigenlijk al niet meer. Een opvlieger heeft zich meester gemaakt over je lichaam, waardoor je zweet, rood wordt en je zelf niet prettig voelt. Zowel overdag als 's nachts kunnen opvliegers je overvallen. Overdag zijn ze vermoeiend en 's nachts houden ze je uit je slaap.

Wat zijn opvliegers?

Opvliegers zijn het gevolg van een schommeling in je interne thermostaat. In je hersenen zit een gebied dat je lichaamstemperatuur regelt. Bij een opvlieger is dit systeem even in de war. Opvliegers komen vooral voor bij vrouwen in de overgang. Het is een van de meest voorkomende symptomen van deze levensfase.

Hoe vaak komen opvliegers voor?

Maar liefst 75% van de vrouwen in de overgang heeft last van opvliegers[1]. Hoe vaak je er last van hebt, verschilt per vrouw. Sommige vrouwen hebben een paar opvliegers per maand, anderen hebben er meerdere per dag.

Wat is de oorzaak van opvliegers?

Opvliegers zijn het gevolg van hormonale veranderingen in je lichaam die horen bij de overgang. Tijdens de overgang produceer je langzaamaan steeds minder oestrogeen: het vrouwelijke geslachtshormoon. Dit zorgt ervoor dat je interne thermostaat een beetje in de war raakt. Dat veroorzaakt de beruchte opvliegers.

Je interne thermostaat is ontregeld

Het deel in je hersenen dat verantwoordelijk is voor het regelen van de interne thermostaat noemen we de hypothalamus. Normaal gesproken reguleert ons lichaam de lichaamstemperatuur door middel van zweet en bloedtoevoer naar de huid. Maar tijdens de overgang kan dit regelsysteem in de war raken, waardoor het denkt dat je lichaamstemperatuur te hoog is en je koeling nodig hebt. Daardoor gaan er verkeerde signalen naar je bloedvaten en zweetklieren. Met een plotseling gevoel van warmte en zweten tot gevolg: je hebt een opvlieger.

Stress en opvliegers

Naast hormonale veranderingen kunnen ook andere factoren opvliegers triggeren. Stress is een bekende boosdoener die opvliegers kan uitlokken. Tijdens stressvolle situaties produceert je lichaam hormonen, waaronder adrenaline, die je hartslag verhogen en de bloedtoevoer naar je spieren vergroten. Dit kan op zijn beurt leiden tot opvliegers. Je stressniveau onder controle houden is daarom één van de tips om opvliegers zoveel mogelijk onder controle te houden. Meer tips tegen opvliegers lees je verderop in dit artikel.

Welke symptomen passen bij opvliegers?

De meest voorkomende symptomen van een opvlieger zijn plotselinge hitte, zweten en roodheid van de huid. Sommige vrouwen ervaren ook hartkloppingen, duizeligheid of bij de opvliegers.

Een opvlieger gaat meestal na 3 tot 5 minuten weer over. In sommige gevallen kunnen ze tot een half uur duren [2]. Er zijn vrouwen die sporadisch last hebben van opvliegers, terwijl anderen er dagelijks meerdere malen mee te maken hebben. De periode waarin je opvliegers ervaart, tijdens de overgang, kan maanden tot jaren duren. Maar wees gerust, op een dag verdwijnen ze.

De gevolgen van opvliegers

Als gevolg van de opvliegers kun je last krijgen van prikkelbaarheid en vermoeidheid. Zeker wanneer de opvliegers je uit je slaap houden ’s nachts, maken ze je vermoeid.

Wat zijn andere symptomen van de overgang?

Andere symptomen van de overgang zijn bijvoorbeeld:

• Stemmingswisselingen;
• Slaapproblemen;
• Verminderde concentratie;
• Verminderde zin in seks;
• Gewrichtsklachten;
• Hartkloppingen;
• Hoofdpijn.

Lees hier meer over overgangsklachten >>

Of lees hier alles over de verschillende fasen van de overgang >>

Hoe kan ik opvliegers tegengaan?

Opvliegers horen bij de overgang en als vrouw moet je nou eenmaal door deze fase van je leven heen. Maar er zijn wel manieren om opvliegers wat beter te beheersen en om je comfortabeler te voelen tijdens deze fase van je leven. Het aanpassen van je levensstijl kan hierbij een verschil maken.

Tips bij en tegen opvliegers

Dit zijn enkele tips voor het beperken van de hoeveelheid opvliegers die je ervaart en het verminderen van ongemak op het moment dat die opvliegers je toch overvallen:

• Eet gezond en vermijd voedingsmiddelen die opvliegers uitlokken. Denk hierbij aan pepers, suiker, hete dranken (koffie en thee) en alcoholhoudende dranken [3].
• Vermijd stress. Stress beperken en zorgen voor voldoende ontspanning, helpt je bij overgangsklachten. Stress is namelijk een bekende factor die overgangsklachten zoals opvliegers versterkt. Ontspanningsoefeningen, meditatie of yoga bijvoorbeeld, helpen je bij het verminderen van stress.
• Draag luchtige kleding gemaakt van natuurlijke materialen. Ademende kleding is erg prettig als je veel last hebt van opvliegers. Denk bijvoorbeeld aan wol, bamboe of katoen.
• Draag kleding in laagjes dan kun je bijvoorbeeld een vestje of een bloesje uitdoen als je het ineens warm krijgt. Veel vrouwen vinden het fijn om wat uit te kunnen doen op het moment dat ze een opvlieger hebben. Dat doe je natuurlijk gemakkelijker als je wat meerdere dunne laagjes aanhebt, in plaats van enkel een bh met daarover een dikke trui.
• Plantaardige oestrogenen, oftewel fyto-oestrogenen, zijn plantaardige hormonen. Hoewel het niet wetenschappelijk is bewezen zeggen sommige vrouwen dat het hen helpt bij opvliegers. Fyto-oestrogenen vind je in verschillende voedingsmiddelen, zoals soja en peulvruchten. Overmatige hoeveelheden kunnen wel bijwerkingen geven.
• Check je medicijnen, want sommige medicijnen kunnen de kans op opvliegers vergroten. Overleg dit met je apotheker of huisarts. Stop nooit zomaar op eigen houtje met medicijnen.
• Stop een waaier of mini ventilator in je tas. Een fris windje in je gezicht kan erg prettig zijn tijdens een opvlieger.

Nachtelijke opvliegers

Tijdens de overgang heb je als vrouw helaas niet alleen overdag last van opvliegers. Vaak overvallen ze je ook ‘s nachts. We spreken dan van nachtzweten of nachtelijke opvliegers. Sommige vrouwen die last hebben van nachtzweten worden wakker van de opvlieger. Anderen worden koud en nat van het zweet wakker, nadat ze een nachtelijke opvlieger hebben gehad. Het nachtzweten kan je behoorlijk storen in je nachtrust. Zeker als je midden in de nacht je nachtkleding en beddengoed moet verschonen omdat het helemaal nat is van het zweet. 

Tips bij nachtelijke opvliegers

Er zijn een aantal dingen die je kunt doen om de nachten wat aangenamer te laten verlopen, als je last hebt van nachtzweten:

• Natuurlijke materialen voor je beddengoed. Zoals gezegd is het slim om voor natuurlijke materialen te kiezen als het gaat om je kleding. Voor je beddengoed geldt hetzelfde. Kies ook hier voor natuurlijke stoffen.
• Creëer een koele slaapkamer en ventileer goed. Zorg ook dat je een goed ventilerend matras hebt.
• Douche of badder niet te heet voordat je naar bed gaat.
• Laat koffie, thee, alcohol en sterk gekruid voedsel staan voordat je gaat slapen. Dit kan opvliegers stimuleren.
• Bereid je voor op de nacht. Sommige vrouwen leggen een natte handdoek of een koud kompres klaar naast hun bed. Door deze in je nek te leggen bied je jezelf wat verkoeling op het moment dat je ’s nachts wakker wordt van een opvlieger. Zet ook een glas water op je nachtkastje om snel even iets te kunnen drinken.
• Een ventilator op je slaapkamer kan prettig zijn, zeker in de zomer. Richt de ventilator niet recht op je gezicht, maar zoek naar een fijne hoek waarin hij blaast. Niet iedereen vindt een ventilator op de slaapkamer even prettig.

Natuurlijke hulp bij opvliegers

Als je je voeding en je leefstijl al hebt aangepast, maar graag nog wat extra ondersteuning wilt, kun je een supplement overwegen. We weten onder andere van het kruid zilverkaars dat het helpt bij opvliegers*. OvaBalance heeft speciaal voor de overgang een supplement samengesteld met daarin onder andere zilverkaars.

De Ovabalance Menoformula bevat de plantaardige extracten zilverkaars, Kudzu, Maca en hopextract. Het hopextract kan helpen bij betere slaap* en prikkelbare gevoelens verminderen*, omdat het een rustgevende werking heeft. Zilverkaars ondersteunt je lichaam bij nachtelijk zweten*, stemmingswisselingen* en opvliegers*.

*Gezondheidsclaim in afwachting van Europese toelating

Behandelingen bij opvliegers

Heb je last van je overgangsklachten en daarbij ook veel last van opvliegers? Je kunt met de huisarts bespreken of een behandeling voor jou een optie is. Dit zijn enkele voorbeelden van de mogelijkheden:

• Sommige vrouwen krijgen hormoontherapie voorgeschreven om opvliegers te verminderen. Maar deze behandeling is niet voor iedere vrouw geschikt.
• Een andere optie is traditionele acupunctuur. Dit kan ervoor zorgen dat de hoeveelheid opvliegers en de intensiteit ervan afneemt.[4]

Psychologische hulp bij opvliegers

Als je merkt dat de opvliegers en de overgang een negatieve invloed hebben op je mentale welzijn, schroom dan niet om professionele hulp te zoeken. Een therapeut kan je helpen omgaan met eventuele angsten, zorgen of stemmingswisselingen die gepaard gaan met de overgang. Het is belangrijk om je geestelijke gezondheid net zo serieus te nemen als je lichamelijke gezondheid.

Van cognitieve gedragstherapie (CTG) is bijvoorbeeld bekend dat het de lichamelijke klachten van de overgang, zoals opvliegers, kan verminderen. Je huisarts kan je doorsturen naar een psycholoog of psychotherapeut. CTG werkt ook goed bij klachten als stress, depressieve gevoelens, stemmingswisselingen en angst- en paniekklachten. Klachten die ook regelmatig voorkomen bij vrouwen in de overgang.

Je bent niet alleen

Het is goed om te onthouden dat je niet alleen bent in deze fase. Iedere vrouw komt vroeg of laat in de overgang. Dus veel vrouwen maken op dit moment precies hetzelfde mee als jij. Er zijn verschillende online communities waar je en ervaringen kunt delen met andere vrouwen in dezelfde situatie.

Verder lezen over de overgang? Hier vind je alle artikelen over de overgang bij elkaar.

Bronnen:

[1] De Vereniging Verpleegkundig Overgangsconsulenten

[2] Thuisarts.nl

[3] Care for Women

[4] Lund KS, Siersma V, Brodersen J, et al Efficacy of a standardised acupuncture approach for women with bothersome menopausal symptoms: a pragmatic randomised study in primary care (the ACOM study) BMJ Open 2019;9:e023637. doi: 10.1136/bmjopen-2018-023637