Wat zijn de eerste tekenen van de overgang

Je slaapt de laatste tijd minder goed en krijgt het plotseling bloedheet op de meest vreemde momenten. Zou het een opvlieger zijn? Heb je ook ’s nachts last van hitteaanvallen en transpireren en voel je je misschien ook wat meer prikkelbaar dan normaal? Het zouden best weleens de eerste tekenen van de overgang kunnen zijn. 

Maar wat zijn nou precies de kenmerken van de overgang, behalve alleen het veranderen van je menstruatiecyclus? Lees alles wat je moet weten om voorbereid te zijn op de periode van hormonale verandering die voor je ligt. 

---

De overgang is een natuurlijk proces in het leven van elke vrouw. Het is de periode waarin je menstruatiecyclus verandert en je hormonen op zoek gaan naar een nieuw evenwicht. Het einde van de overgang wordt gemarkeerd door de laatste keer dat je ongesteld wordt. Deze laatste menstruatie noemen we de menopauze

Hoewel de overgang voor iedereen anders verloopt, zijn er een aantal veelvoorkomende tekenen en signalen die aangeven dat je in deze fase terechtkomt. Deze eerste tekenen van de overgang zijn soms vaag en moeilijk te herkennen. Daarom is het belangrijk om te weten welke lichamelijke veranderingen bij de overgang horen, zodat je weet wat je ongeveer kunt verwachten. Zo ben je goed voorbereid op wat er in je lichaam gebeurt.

De overgang bestaat uit verschillende fases, waarvan de premenopauze (of perimenopauze) de eerste is. In deze fase beginnen de hormonale schommelingen die verantwoordelijk zijn voor veel van de lichamelijke veranderingen die je ervaart. De meeste vrouwen komen in de premenopauze als ze tussen de 40 en 60 jaar oud zijn. 

Menstrueer je vóór je 40 ^ste voor het laatst? Dan spreken we van vervroegde overgang. Dat komt voor bij ongeveer 1 op de 100 vrouwen.

De premenopauze kan maanden tot jaren duren en eindigt een jaar na je laatste menstruatie. 

Als je laatste menstruatie minstens een jaar geleden is weet je dat je de menopauze (de laatste menstruatie) hebt gehad en dat je niet meer ongesteld zult worden. Je cyclus is gestopt en je gaat van vruchtbaar naar niet meer vruchtbaar. 
De menopauze vindt gemiddeld plaats bij een leeftijd van 51 jaar. 

Na de menopauze kom je in de postmenopauze. In deze fase na de overgang stabiliseren de hormonen zich op een lager niveau. De ongemakken van de overgang nemen dan af.

Je kunt de overgang herkennen aan bepaalde veranderingen die optreden in je lichaam en ongemakken die erbij ontstaan. Maar deze veranderingen passen soms ook bij andere situaties. Vermoeidheid of prikkelbaarheid bijvoorbeeld kunnen natuurlijk ook door stress of alledaagse beslommeringen ontstaan. 

Om voor jezelf op een rijtje te krijgen of je ongemakken of lichamelijke veranderingen passen bij de overgang, hebben we hieronder de veelvoorkomende eerste tekenen van de perimenopauze voor je opgesomd.

Een van de eerste tekenen van de overgang is een onregelmatige menstruatiecyclus. De menstruaties komen korter op elkaar of blijven juist langer weg. De ene maand heb je veel bloedverlies terwijl je de andere maand bijvoorbeeld nauwelijks menstrueert. Soms kun je maanden geen menstruatie hebben om vervolgens weer onverwacht ongesteld te worden. Ook de ongemakken die je ervaart tijdens de menstruatie veranderen soms ten opzichte van hoe het eerder altijd was. Deze veranderingen en onregelmatigheid ontstaan doordat er schommelingen in de hormoonspiegels van oestrogeen en progesteron zijn.

Opvliegers zijn een van de meest herkenbare signalen van de overgang. Dit zijn intense gevoelens van warmte die plotseling op komen zetten. Vaak ervaar je de warmte van een opvlieger in het gezicht, de hals en op de borst. Ze kunnen op elk moment van de dag op komen zetten. Nachtelijk zweten is eigenlijk een vergelijkbaar verschijnsel, maar dan treden de opvliegers op tijdens het slapen. Deze opvliegers en het transpireren worden veroorzaakt door veranderingen in je hormoonspiegels, die de regulatie van je lichaamstemperatuur beïnvloeden.

Veel vrouwen ervaren tijdens de overgang stemmingswisselingen, zoals prikkelbaarheid. Deze emotionele veranderingen worden veroorzaakt door de hormonale schommelingen die invloed hebben op bepaalde stofjes in je hersenen. Vrouwen die eerder last hadden van premenstrueel syndroom (PMS) merken vaak dat hun emoties tijdens de overgang intenser worden.

In de overgang kun je wat vaker last hebben van ongemakken rondom het slapen. Je komt bijvoorbeeld moeilijker in slaap of je hebt moeite met doorslapen. Prikkelbaarheid en stress kunnen je uit je slaap houden, maar ook terugkerende opvliegers en nachtelijk transpireren kunnen ervoor zorgen dat je wakker wordt. Soms ontwaak je badend in het zweet, waardoor je je pyjama of beddengoed wilt wisselen in het holst van de nacht. Dat is natuurlijk niet heel slaapbevorderend. Dit gebrek aan rust kan je energieniveau en humeur gedurende de dag beïnvloeden.

Door de hormonale veranderingen in de overgang verandert ook de manier waarop je lichaam vet opslaat, met name rond de buikstreek. Ondanks een gezond dieet en voldoende beweging kan het moeilijker zijn om op gewicht te blijven. Dit komt doordat je stofwisseling vertraagt en je lichaam anders omgaat met insuline. 

Een veelvoorkomend, maar minder besproken teken van de overgang is vaginale droogheid. Dit komt door een afname van oestrogeen, wat zorgt voor een verminderde smering van het vaginale weefsel. Dit kan ongemak veroorzaken tijdens seks en gepaard gaan met een verminderd libido. Veel vrouwen merken ook een afname in hun seksueel verlangen door hormonale veranderingen.

De overgang verloopt bij iedereen anders en de verschijnselen kunnen verschillen in intensiteit en duur. Hoewel de ongemakken die hierboven worden beschreven vaak wel een aanwijzing zijn dat je in de overgang zit, is het niet altijd gemakkelijk om dit zelf te bevestigen.

Als je jonger bent dan 40 jaar en je denkt dat je in de overgang zit, is het verstandig om je huisarts te bellen. 

Dat kan ook als je ouder bent dan 40, maar je ongemakken je dagelijks leven beïnvloeden. 

De huisarts kan de overgang vaststellen na een gesprek. Bloedonderzoek heeft geen zin. De waardes die blijken uit een hormoononderzoek in je bloed zijn niet voldoende betrouwbaar om vast te stellen of je in de overgang bent of niet.

De overgang voelt soms als een overweldigende nieuwe periode in je leven waarin er veel verandert in je lichaam. Het is misschien goed om te weten dat je er met behulp van je leefstijl en dieet wel enige invloed op kunt uitoefenen.

Door kleine aanpassingen te maken in je dagelijkse routines, kun je al veel verschil merken:

• Beweeg voldoende: Het hoeft niet extreem te zijn, maar bijvoorbeeld wandelen, yoga of dansen kan je helpen om je energie en stemming op peil te houden.
• Let op je slaaphygiëne: Je slaap wordt mogelijk behoorlijk beïnvloed door de hormoonschommelingen die horen bij de overgang. Veel vrouwen slapen onrustiger of hebben meer moeite om in slaap te vallen als ze in de overgang komen. Een fijne avondroutine zou je hierbij kunnen helpen. Maar bijvoorbeeld ook het klaarleggen van een droge pyjama naast je bed, zodat je die niet meer hoeft te zoeken als je midden in de nacht bezweet wakker wordt.
• Luister naar je lichaam: Accepteer dat je energie soms anders is dan vroeger, en pas je dagindeling aan als dat kan. Gun jezelf bijvoorbeeld wat vaker rustmomenten op een dag. 

Wat je eet speelt een grote rol in hoe je lichaam omgaat met de hormonale veranderingen van de overgang. Dit is waar je op kunt letten:

• Kies voor een gezond en gevarieerd eetpatroon. Zorg dat je dagelijkse voeding rijk is aan groenten, volkorenproducten en eiwitten.
• Vergeet ook de gezonde vetten niet. Die haal je bijvoorbeeld uit avocado, noten en vette vis.
• Eet niet te veel suiker. Hormoonschommelingen lokken soms extra cravings naar zoete dingen uit. Let dus op dat je niet te veel gaan snoepen.
• Let op met alcohol en cafeïne. Het vermijden van stimulerende stoffen zoals alcohol en cafeïne draagt bij aan een stabielere hormoonhuishouding. 

Stress vergroot soms de ongemakken die je van de overgang ervaart. Daarom helpen ontspanningstechnieken je om je lekker in je vel te blijven voelen. Probeer bijvoorbeeld ademhalingsoefeningen, meditatie of mindfulness. Dit helpt je om opgebouwde spanning los te laten. Ook een massage of een wandeling in de natuur doet soms wonderen voor je mentale gezondheid. Zoek uit wat voor jou het fijnste werkt om ontspannen te blijven.

Wil je meer weten over de overgang? Aan welke vitamines en voeding je lichaam behoefte heeft gedurende deze levensfase en welke supplementen je kunnen ondersteunen, lees je in de volgende artikelen: 

"Vitamines tijdens de overgang"

"Voeding tijdens de overgang: Waar heeft je lichaam behoefte aan"
 
De verstrekte informatie vervangt niet de informatie die door een huisarts wordt gegeven en kan niet worden gezien als medisch persoonlijk advies.